De ransuil (Asio otus), een tot 37 cm hoge roofvogel, met een spanwijdte tot een meter, is al tientallen jaren een vaste bewoner van ons complex. Dat is best bijzonder want de soort is in Nederland al sinds 1990 aan het afnemen met 5% per jaar.
Luister naar het geluid van de ransuil die opgenomen is bij SNV.
Er zijn steeds minder broed- en verblijfplaatsen omdat de omgeving waarin een ransuil zich in stand kan houden steeds meer verdwijnt. Het is ook een soort die zich niet laat verplaatsen. Een kunstnest ergens ophangen in een ander gebied heeft geen effect. Verstedelijkt Rotterdam telt slechts 5 broed/verblijfplaatsen.
ransuilenjong SNV dood ransuilenjong SNV SNV uilenbraakballen pluizen
We voelen ons uitverkoren dat deze kritische vogel ons complex heeft uitgekozen. Dit is te danken aan een bijzondere combinatie van oude hoge groenblijvende bomen, genoeg voedsel en rust. Deze rust hebben ze nodig omdat hun hersenen werken met geluidsinformatie, en ze dus jagen met hun gehoor. Ook hebben ze een donkere omgeving nodig, dus bij ons zitten ze goed doordat het onverlicht is ‘s nachts. Het ecologische plaatje van ons complex klopt, er is biologisch evenwicht en deze combinatie is zeldzaam in verstedelijkt gebied.
Daarom is de ransuil op de rode lijst geplaatst als één van de strengst beschermde vogelsoorten in ons land, met als extra toevoeging kwetsbaar te zijn. Ook de boom, omgeving en jachtgebied zijn jaarrond beschermd. Dit is vastgelegd in de Natuurbeschermingswet 1998.
Door de zorg voor het behoud van de bomen in ons kleine stadsnatuurreservaat, en het creëeren van nieuwe nestgelegenheid in een door de uil zelf uitgekozen gebied doen we er alles aan om deze zeldzame en prachtige vogel te helpen overleven. En als je geluk hebt kan je ze soms zien als ze ver boven ons in een mooie boom hun omgeving scannen. Je kan ze horen roepen in het broedseizoen, en van de jongen hoor je in de zomer over het hele terrein de bedelroep als de ouders uitvliegen om ze te kunnen voeren.
Interessante links:
Ransuilentijd! en Hoe zijn de Nederlandse uilen juridisch beschermd?
website Vogelbescherming Nederland
Het meest opvallende kenmerk van deze uil zijn de opstaande oorpluimen. Dit zijn geen oren, maar herkenningspunten voor de uilen onderling. De echte oren zitten op de plek waar je ze zou verwachten, namelijk aan de zijkanten van de kop. Bijzonder is echter dat de gehooropeningen niet op dezelfde hoogte zitten. Dit zorgt ervoor dat de uil heel goed richting van geluid kan waarnemen. Dit is wel nodig ook als je een nachtjager bent. Uilen kunnen op gehoor een muis vangen, voorwaar een bijzondere prestatie!
Heb je ooit wel eens een muis door je tuin horen lopen? Uilen dus wel! Elke nacht eet een volwassen uil wel 2 á 3 muizen. Op ons complex zijn dat voornamelijk veld- en spitsmuizen. Voor ons tuinders zijn het vooral de veldmuizen die schade aanbrengen aan bijvoorbeeld zaaigoed. Spitsmuizen zijn insecteneters en helpen ons van allerlei gedierte af. Uilen lusten echter ook wel een vogeltje en een torretje. Zelfs ratten worden door uilen gegeten. Een uil lijkt een klein snaveltje te hebben maar het grootste deel van de bek en snavel zitten achter veren verborgen. Een complete muis, vogel of kleine rat wordt dan ook in één keer naar binnen gewerkt, met huid en haar. Wat erg bijzonder is aan de uil is zijn/haar verenpak. Vooral met het einde van de vleugel-veren is iets speciaals aan de hand. Ze zijn zo gemaakt dat er tijdens het vliegen geen enkel geluid door ontstaat. Een uil kan vlak langs je vliegen en je hoort totaal niets. Wel logisch deze aanpassing, want anders hoor je de muizen niet maar je eigen vleugels.
Na het verorberen van de maaltijd worden de onverteerbare delen apart gehouden. In een apart soort maag wordt er een balletje van de resten (botten, haar, veertjes,dekschilden van kevers) gemaakt. Dit balletje wordt vervolgens uitgebraakt, vandaar de naam braakbal. Door het uitpluizen van zo‘n braakbal kunnen we dus te weten komen wat de uil heeft gegeten. In sommige situaties is dit zelfs de enige manier om te zien welke soort muizen er voor komen op een bepaalde plek. Braakballen zijn dus een soort gewatteerd onderdelen pakket. Bij de natuurlessen die mijn vriendin geeft aan kinderen wordt braakballen pluizen dan ook als heel spannend ervaren. Tijdens een van mijn wandelingen over het complex vond ik ter hoogte van tuin 819 een braakbal. Thuis uitgeplozen en er bleken resten in te zitten van 2 veldmuizen in verschillende grootten, onder andere een heel mooi compleet schedeltje.
Vind u ergens een grijzig balletje (rond 3-4 cm) dan is het de moeite om te kijken of er nog leuke onderdelen te vinden zijn. Ik hoop dan ook dat er nog lang en vaak gebraakt wordt op de tuin, maar alleen door uilen want die maken er geen geluid bij.